زخم پای دیابتی

دیابت چیست؟

ناتوانی بدن در تولید انسولین یا استفاده مناسب از آن و نقص توانایی بدن در تبدیل قند، نشاسته و دیگر مواد غذایی به انرژی را دیابت گویند

 بالا بودن طولانی مدت قند خون (هایپرگلایسمی) آسیب‌های جدی چشم، قلب، کلیه، اعصاب و پا را به دنبال خواهد داشت. تقریباً 26 میلیون نفر در ایالات متحده به بیماری دیابت مبتلا هستند که نزدیک به هفت میلیون تن از آنان کوچکترین اطلاعی از بیماری خود ندارند.

اگرچه دیابت قابل معالجه نیست، اما می‌توان آن را تحت کنترل درآورد.

بیمار مبتلا به دیابت می‌تواند با رژیم غذایی مناسب، ورزش، مراقبت پزشکی و مدیریت دقیق خانگی مانع بروز اکثر عوارض جدی شود و از زندگی فعال و پویا لذت ببرد.

متخصصان پا (پدیاتریست‌ها) امروزه نقش مهمی را در مدیریت موفقیت‌آمیز دیابت و پیشگیری از عوارض مرتبط با پا ایفاء می‌کنند.

تاثیر دیابت بر روی پاها(زخم پای دیابتی)

دیابت عارضه‌ای جدی است که اثرهای نامطلوب بسیاری بر روی پا دارد، در زیر شماری از این اثرها را توضیح می‌دهیم:

آسیب عصبی. بی‌حسی، سوزش شدید، درد، سرما، سوزن سوزن شدن یا گزگز پا در زمان استراحت پی‌آمد آسیب عصبی است. این عصب‌ها می‌توانند تأثیری واقعی را بر حس “موقعیت” به جا بگذارند و این امر به نوبه خود باعث می‌شود تا مفصل‌ها یا استخوان‌ها به مرور زمان متلاشی شوند.

انسداد رگ‌های خونی یا کاهش جریان خون. این امر موجب می‌شود تا مواد مغذی کمتری به پا برسد. التیام یافتن زخم پا در صورت نبود مواد مغذی کافی زمان بیشتری می‌برد یا زخم در برابر مشکلات ثانویه‌ای مانند عفونت آسیب‌پذیر می‌شود.

ضعیف شدن استخوان. ضعیف شدن استخوان به انحراف پا می‌انجامد که بدش

کلی و در نتیجه تغییر روش توزیع فشار توسط پا را به دنبال دارد.

تخریب مفصل. مفصل‌ها به ویژه در ناحیه قوس تخریب می‌شوند. قوس در اثر این تخریب دیگر نمی‌تواند فشار را جذب کند و متلاشی شدن پوست اطراف نیز شروع می‌شود.

تاول و پینه. تشکیل پینه یا تاول در میان بیماران دیابتی شیوع بسیار بالایی دارد. بیمار معمولاً در ابتدا با لکه‌های قرمز یا گرمی مواجه می‌شود که از فشار پوستی برطرف نشده و ناتوانی بیمار در احساس آن ناحیه ناشی می‌شود.

زخم یا جراحت. پای بیماران دیابتی به دلیل از بین رفتن لایه‌های متعدد پوست به سادگی زخم می‌شود. التیام این زخم‌ها، که احتمالاً عفونی نیز می‌شود، نیاز به زمان زیادی دارد.

عفونت استخوان. عفونت استخوان نمود نهایی تمام این اثرها و ابتلا به دیابت است. در این حالت متلاشی شدن بافت تا استخوان پیش می‌رود و عفونت ثانویه استخوان در بعضی موارد چاره‌ای جز قطع کردن پا باقی نمی‌گذارد.

اهمیت مراجعه به متخصص بیماری های پا

از آن رو که دیابت بیماری تأثیرگذار بر بسیاری از بخش‌های بدن است، مدیریت موفقیت‌آمیز آن به رویکردی گروهی نیاز دارد. متخصص پا امروزه یکی از اعضا اصلی گروه درمان به شمار می‌رود که سودمندی بهره‌گیری از تخصص وی در جلوگیری از قطع عضو به اثبات رسیده است.

بر اساس مطالعات انجام شده، حضور متخصص پا در تیم درمان دیابت احتمال قطع عضو پایین تنه را تا 85 درصد کاهش می‌دهد و احتمال بستری شدن را به زیر 24 درصد می‌رساند. تشخیص زودهنگام و غربالگری و معاینه منظم پا توسط متخصص پا و مچ پا، پدیاتریست، نکات کلیدی در پیشگیری از قطع عضو به شمار می‌رود.

علائم زخم پای دیابتی

نشانه‌های هشداردهنده دیابت عبارت‌اند از:

• تغییر رنگ پوست
• ورم کردن پایین پا و مچ پا
• بی‌حسی پا یا انگشتان پا
• پا درد
• زخم باز روی پا که به آهستگی التیام می‌یابد.
• قارچی شدن و رشد داخل گوشت ناخن‌های انگشتان پا
• پینه یا میخچه خون‌آلود
• ترک‌های خشک پوستی، به ویژه اطراف پاشنه

توصیه های مهم برای مبتلایان به دیابت

چنانچه مبتلا به دیابت هستید، برای مراقبت از پا  و پیشگیری از رخم پا نکات زیر را مد نظر قرار دهید:

• معاینه روزانه پا. پا و انگشتان را هر روز به دقت بررسی کنید تا متوجه وجود هر گونه بریدگی، کبودی، زخم یا تغییر در انگشت پا، به ویژه ضخیم یا بی‌رنگ شدن بشوید.
• برای جلوگیری از زخم پای دیابتی جوراب ضخیم و نرم بپوشید. از پوشیدن جوراب‌های درزدار خودداری کنید، چون ممکن است سایش درز روی پا به وجود آمدن تاول یا دیگر آسیب‌های پوستی را به دنبال داشته باشد.
• ورزش. پیاده روی به حفظ تناسب اندام و بهبود جریان خون کمک می‌کند. زمان ورزش کردن حتماً جوراب‌های ورزشی مناسب به پا کنید.
• خرید کفش مناسب و اندازه پا. شکل و اندازه پا به مرور زمان تغییر می‌کند. اندازه بودن کفش برای بیماران دیابتی بسیار مهم است.
• پابرهنه راه نرفتن. بدون پاپوش و کفش حتی در خانه راه نروید. احتمال بریده شدن و عفونت و زخم پا در بیماران دیابتی بسیار بالا است.
• هیچ گاه سعی نکنید پینه، میخچه یا زگیل را خودتان از پوست جدا کنید یا از بین ببرید. استفاده از فراورده‌های غیرتجویزی می‌تواند سوختن پوست و آسیب غیرقابل ترمیم و جبران‌ناپذیر پا را موجب شود.
• مراجعه به متخصص مدرن پا. پایش (چکاپ) منظم توسط متخصص پا، دست کم سالی یک بار، بهترین روش اطمینان از سلامت بودن پا است.

چکاپ های منظم پا برای مبتلایان به دیابت(جلوگیری از زخم پای دیابتی

تمام بیماران مبتلا به دیابت باید سالانه مورد معاینه کامل پای دیابتی قرار بگیرند. متخصصان پای این کلینیک، که در زمینه مراقبت از پای دیابتی آموزش دیده‌اند، این معاینه عمیق را به دقت انجام می‌دهند.

هدف چنین معاینه‌ای بسیار فراتر از معاینه متداول و استاندارد پا است و به منظور تشخیص عارضه‌هایی صورت می‌گیرد که پا را در معرض خطر زخم شدن یا عفونت منتهی به قطع عضو قرار می‌دهد.

پزشک با توجه به نتایج معاینات سالانه روند تغییر احتمالی پا را بررسی می‌کند و اقدام‌های پزشکی لازم را انجام می‌دهد.

متخصص در طول معاینه کامل پای دیابتی، جریان خون و همچنین اعصاب مسئول ایجاد کننده حس در پا را به دقت بررسی می‌کند. این دو نکته بسیار مهم است، چون کاهش گردش خون و بی‌حسی پا دو عارضه‌ای هستند که نادیده گرفتن‌شان منجر به قطع عضو می‌شود

 متخصص وضعیت پوست را نیز ارزیابی می‌کند و وجود بدشکلی‌هایی را در نظر می‌گیرد که احتمال عفونت را افزایش می‌دهد. وی حتی ناخن‌های انگشتان را نیز بررسی می‌کند، چون ضخیم شدن ناخن‌ها سبب ایجاد زخم‌های فشاری خواهد شد.

چنانچه مبتلا به دیابت هستید، حتماً هر سال معاینه کامل پای دیابتی را انجام دهید، حتی اگر سابقه ابتلا به مشکلات پا را نداشته‌اید.

انجام این معاینه بهترین روش جهت تشخیص زودهنگام مشکلات پا است، به خاطر داشته باشید که هر گونه مداخله درمانی در مراحل اولیه بیشترین تأثیر را دارد و در این زمان بهترین فرصت پیشگیری از مشکلاتی وجود دارد که می‌تواند در آینده به خطرهای مرگبار تبدیل شود.

معاینه کامل پای دیابتی: روش انجام

تست اندازه‌گیری حسی (QST): محرک‌های فیزیکی ضروری برای تجربه ادراک حسی در این ارزیابی غیرتهاجمی بدون درد اندازه‌گیری می‌شود. از آنجایی که این آزمایش کمّی است، می‌توان با دقت و صحت بالا میزان پیشرفت آسیب عصبی را دنبال کرد و اقدام پیشگیرانه لازم را انجام داد.

اسکن فشاری پا: چون بیماران دیابتی گاهی حس پایشان محدود می‌شود، ممکن است ناحیه‌هایی دارای فشار بالا را حس نکنند. چنانچه این معضل درمان نشود، احتمال دارد ناحیه‌های دچار مشکل آسیب دائمی ببیند. متخصص پس از تعیین موقعیت نقاط فشار استفاده از کفی یا کفش مخصوص را برای کاهش فشار و جلوگیری از بروز مشکلات آتی توصیه می‌کند.

غربالگری بیماری‌های عروقی: در صورت تنگ و سخت شدن رگ‌های خونی، جریان خون در پایین پا و پا کاهش می‌یابد و در نتیجه آسیب‌های بافتی و عصبی بروز می‌یابد و زخم‌های کشنده و خطرناک روی پا ایجاد می‌شود. بیماران دیابتی مستعد ابتلا به بیماری‌های عروقی هستند که متأسفانه علیرغم شیوع بالا در معاینه‌های معمول پزشکی نادیده گرفته می‌شود.

اما ما در این کلینیک تخصصی پا از آنالیزورهای عروقی پیشرفته‌ای برای اندازه‌گیری جریان خون داخل پا استفاده می‌کنیم. این آزمایش بدون درد به تشخیص زودهنگام بیماری‌های عروقی کمک می‌کند.

معاینه ارتوپدی دقیق و کامل. متخصص پا در طول معاینه کامل پای دیابتی به دقت ساختار پا را بررسی می‌کند تا هیچ گونه بدشکلی، حتی جزیی نادیده نماند و از بروز مشکلات آتی جلوگیری شود.

ارزیابی کفش. متخصص کفش مورد استفاده بیمار را از نظر شکل و اندازه بررسی می‌کند و در صورت لزوم پیشنهاد انجام تغییرات لازم یا تهیه کفش جدید را ارائه می‌دهد.

خدمات کلینیک تخصصی توان طب برای مبتلایان به دیابت

در این کلینیک خدمات زیر برای مراقبت از پای دیابتی ارائه می‌شود:

آموزش. ما با توجه به جدی بودن بیماری دیابت و میزان آسیب‌رسانی شدید آن به بیماران آموزش منظمی را در زمینه نشانه‌های کاهش گردش خون، کاهش حس عصبی، ضعیف شدن استخوان و متلاشی شدن مفصل ارائه می‌دهیم

ساخت وسایل طبی یا کفش سفارشی. وسایل، کفی و کفش طبی را می‌توان با توجه به شرایط خاص هر بیمار به صورت سفارشی جهت کاهش فشار و درد بخش‌های حساس پا تهیه نمود.

بیماران دیابتی به شرط تحت کنترل بودن دیابت و مناسب بودن وضع گردش خون می‌توانند در صورت تمایل جراحی پا انجام دهند. بااین حال هر گونه ناهنجاری، مانند عفونت، پارگی یا نشانه‌های وجود جسم خارجی در پا را باید به صورت اورژانسی درمان نمود.

به این منظور از بیماران دیابتی خواسته می‌شود تا در صورت رویارویی با این مشکلات جهت دریافت درمان مناسب بی‌درنگ با کلینیک تماس بگیرند.

برای مشاهده همه محصولات ما کلیک کنید

وسایل آماده و سفارشی برای مبتلایان به دیابت و زخم پا

کفش و کفی طبی مناسب بخش مهمی از برنامه درمانی بیماران مبتلا به دیابت، حتی در نخستین مرحله بیماری، محسوب می‌شود. به پا کردن کفش مناسب در صورت مشاهده هر گونه علامت نوروپاتی یا بی‌حسی اهمیت حیاتی دارد. 

بسیاری از بیماران با مراجعه به پزشک و متخصص آموزش دیده در زمینه کفش مناسب می‌توانند از بروز عوارض جدی و وخیم پای دیابتی اجتناب کنند.

کفش مناسب بیماران دیابتی باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:

• آزاد کردن ناحیه‌های دارای فشاربالا. تحت فشار بیش از اندازه بودن هر ناحیه از پا به زخم  پا یا ضایعه پوستی می‌انجامد. کفش باید این ناحیه‌های دارای فشار بالا را آزاد کند و در نتیجه احتمال بروز مشکلات مرتبط را کاهش دهد.
• کاهش ضربه‌ و تنش. کاهش میزان فشار عمودی کلی، یا ضربه، وارد بر کف پا و کاهش حرکت افقی پا داخل کفش، یا تنش، از ویژگی‌های کفش مناسب به شمار می‌رود.
• قابلیت انطباق، پایداری و حمایت از بدشکلی‌ها. کفش باید قابلیت انطباق با بدشکلی‌ های ناشی از عارضه‌ هایی مانند بیماری شارکو، از بین رفتن بافت چربی، انگشت چکشی و قطع عضو را داشته باشد. تسکین درد و جلوگیری از تخریب بیشتر بسیاری از بدشکلی‌ها نیاز به پایدارسازی دارد. به علاوه بعضی بدشکلی‌ها را باید به منظور کاهش سرعت پیشرفت تحت کنترل یا حمایت درآورد.
• محدود ساختن حرکت مفصل. محدود کردن حرکت مفصل‌های خاصی از پا غالباً کاهش التهاب و تسکین درد را به ارمغان می‌آورد، عملکرد پا را بهبود می‌بخشد و آن را پایدارتر می‌سازد.

چنانچه در مراحل اولیه بیماری دیابت قرار دارید و تاکنون سابقه بروز مشکل در پا نداشته‌اید یا با بی‌حسی پا مواجه نشده‌اید، با تهیه کفش اندازه و مناسب ساخته شده از مواد نرم با تخت ضربه‌گیر می‌توانید کمک بزرگی به خود بکنید و از دچار شدن به مشکلات بسیار رهایی یابید.

بسیاری از بیماران دیابتی باید کفش و کفی طبی مخصوص را مطابق تجویز پزشک تهیه کنند.

متخصص معمولاً کفش‌های زیر را تجویز می‌کند:

• کفش التیام دهنده. بلافاصله پس از جراحی یا مداوای زخم
• کفش عمیق
• اصلاح قسمت بیرون کفش
• استفاده از کفی یا ارتز: ارتز کفی متحرک با خاصیت ضربه‌گیری و کاهش فشار است.
• کفش سفارشی

نحوه ساخت

متخصص ساخت وسایل طبی هنگام ارزیابی به نکته‌های زیر توجه می‌کند:

• سابقه پزشکی کامل بیمار و ارزیابی زیست مکانیک پایین تنه، شامل نتایج معاینات ارتوپدی و آنالیز بالینی شیوه گام برداشتن بیمار.
• بررسی کفش مورد استفاده بیمار و ارائه پیشنهادهای لازم
• تهیه رد و قالب سه بعدی از پا (تکنیک تعلیق خنثی)

کفی تجویزی سفارشی هر بیمار منحصر به فرد است و مختص هر بیمار با توجه به شرایط، میزان فعالیت و نوع کفش لازم وی ساخته می‌شود. متخصص کفی طبی را بر اساس نتایج معاینات و دستورات پزشک طراحی می‌کند.

کفی طبی سفارشی پس از تقریباً دو هفته آماده امتحان کردن می‌شود.

مزایای کفی یا کفش طبی سفارشی

استفاده از کفی یا کفش طبی سفارشی مزایای متعددی دارد. در درجه اول چون این کفش به صورت سفارشی متناسب با پای بیمار ساخته می‌شود، کفی یک پا تنها اندازه و مناسب همان پا خواهد بود.

به علاوه از آنجایی که کفش دقیقاً اندازه پای بیمار ساخته می‌شود، می‌توان آن را از مواد بادوام و محکمی تهیه کرد که کمترین ناراحتی یا تحریک را برای پا ایجاد می‌کند. ضمناً کفی طبی سفارشی قابلیت بسیار بیشتری برای درمان مؤثر و همیشگی عارضه‌های دردناک، از انگشتان پا گرفته تا کمر، دارند، چرا که با توجه به طبیعت زیست مکانیک هر بیمار به صورت منحصر به فرد طراحی می‌شوند.

برای مثال از کفش‌های طبی سفارشی کودکان جهت پیشگیری از رشد نابه‌هنجار پا در اثر وجود انحراف‌های رو به داخل یا بیرون شست پا یا صافی کف پا استفاده می‌شود.

حال آن که کفش‌های طبی سفارشی ورزشکاران این امکان را فراهم می‌آورد تا ورزشکار بتواند به راحتی و بدون درد تمرین کند و با دیگران به رقابت بپردازد. اما کفی های سفارشی بیماران مسن به آنان اجازه می‌دهد تا فعالیت‌های روزانه بیشتری را بدون درد انجام دهند و همچنان زندگی فعال و پویا داشته باشند.

پرسش‌های متداول

آیا افراد دیابتی هم می ‌توانند غذاهای شیرین بخورند؟

اصولاً غذاهای شیرین جزء یکی از گروه‌های اصلی غذایی هستند که کربوهیدرات نامیده می ‌شوند. نان و غلات و میوه ‌جات نیز جزء گروه کربوهیدرات‌ها هستند.تمامی غذاهای متعلق به گروه کربوهیدرات، پس از گوارش و هضم در بدن به قند ساده (گلوکز) تبدیل می ‌شوند.

پس افراد دیابتی می‌ توانند گاهی اوقات غذاهای شیرین را جانشین غذاهای دیگر حاوی کربوهیدرات کنند. مثلاً این امکان وجود دارد تا با کم کردن از مقدار برنج یا نان در یک وعده ی غذایی امکان خوردن ژله به عنوان دسر بعد از غذا را فراهم نمود.نکته قابل ذکر دیگر در این مورد زیاد بودن انرژی (کالری) موجود در غذاهای شیرین می‌ باشد که می ‌تواند در صورت عدم رعایت تعادل در مصرف آنها باعث اضافه وزن و چاقی گردد.

از طرفی دیگر غذاهای شیرین بر خلاف غذاهای دیگر فاقد ویتامین‌ها و املاح لازم برای بدن می ‌باشند. بنابراین مصرف این غذاها و جایگزین کردن آنها با غذاهای دیگر باید با مشاوره ی متخصص تغذیه ‌ای که در زمینه تغذیه دیابتی ها اطلاعات کافی دارد، انجام بپذیرد.ولی بهتر این است که افراد دیابتی به طور کلی از مصرف کربوهیدرات‌های سریع‌الجذب مثل قند و شکر، خرما ، عسل، توت خشک، کشمش و انجیر خشک تا حد امکان پرهیز نمایند.