آرتروز چیست؟ علائم، علل، روش‌های تشخیص و درمان

آرتروز یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مفصلی است که باعث التهاب، درد و کاهش تحرک مفاصل می‌شود. این بیماری می‌تواند یک یا چند مفصل را درگیر کند و در انواع مختلفی ظاهر شود. در این مقاله به بررسی کامل آرتروز، علل بروز، علائم، روش‌های تشخیص و درمان‌های پزشکی و خانگی آن می‌پردازیم.

آرتروز چیست؟

آرتروز (Arthritis) به معنای التهاب مفاصل است و بیش از ۱۰۰ نوع مختلف دارد. دو نوع رایج آن عبارت‌اند از:

• استخوانی (Osteoarthritis یا OA)

• آرتریت روماتوئید (Rheumatoid Arthritis یا RA)

این بیماری ممکن است به تدریج و در طول زمان ایجاد شود یا به‌طور ناگهانی بروز کند. این بیماری بیشتر در افراد بالای ۶۵ سال دیده می‌شود، اما می‌تواند کودکان، نوجوانان و بزرگسالان را نیز درگیر کند. زنان و افراد دارای اضافه وزن بیشتر در معرض ابتلا به آرتروز هستند.

علائم آرتروز

شایع‌ترین علائم آرتروز عبارت‌اند از:

• درد و خشکی مفصل

• تورم و التهاب در ناحیه مفصل

• محدود شدن دامنه حرکتی

• قرمزی و گرمی اطراف مفصل

• بدتر شدن علائم در ابتدای صبح

در نوع آرتریت روماتوئید (RA) علائم سیستمیک‌تری نیز دیده می‌شود، مانند:

• احساس خستگی مداوم

• کاهش اشتها

• تب خفیف

• کم‌خونی

• تغییر شکل مفاصل در صورت عدم درمان

علت بروز آرتروز چیست؟

در آرتروز استخوانی (OA):

علت اصلی، ساییدگی و فرسایش غضروف در اثر استفاده طولانی‌مدت از مفصل است. عواملی که خطر ابتلا را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:

• افزایش سن

• آسیب یا جراحی قبلی مفصل

• اضافه وزن

• سابقه خانوادگی

در آرتریت روماتوئید (RA):

RA نوعی بیماری خودایمنی است. سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت مفصل (سینوویوم) حمله می‌کند. این حمله باعث التهاب مزمن و در نهایت تخریب غضروف و استخوان مفصل می‌شود. علت دقیق این حملات مشخص نیست، اما عوامل ژنتیکی و برخی عفونت‌ها می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند.

آرتروز چگونه تشخیص داده می‌شود؟

برای تشخیص آرتروز، پزشک ابتدا:

• مفاصل را از نظر التهاب، دما، قرمزی و دامنه حرکت بررسی می‌کند.

• در صورت نیاز بیمار را به روماتولوژیست ارجاع می‌دهد.

سپس ممکن است از آزمایش‌های زیر استفاده شود:

• آزمایش خون برای بررسی فاکتور روماتوئید (RF)، آنتی‌بادی ضد CCP و ANA.

• تجزیه مایع مفصلی برای بررسی وجود التهاب یا عفونت.

• تصویربرداری با اشعه ایکس، MRI یا CT اسکن جهت بررسی وضعیت استخوان و غضروف.

روش‌های درمان آرتروز

درمان آرتروز با هدف کاهش درد، جلوگیری از پیشرفت بیماری و بهبود عملکرد مفصل انجام می‌شود.

1. دارو درمانی

• مسکن‌ها: مانند استامینوفن یا هیدروکودون (برای کاهش درد)

• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش التهاب و درد

• داروهای موضعی: مانند کرم‌های حاوی منتول یا کپسایسین

• کورتیکواستروئیدها: برای کاهش التهاب در موارد شدید

• داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی (DMARDs): برای RA جهت کاهش پاسخ ایمنی بدن

2. فیزیوتراپی

فیزیوتراپی با تمریناتی برای تقویت عضلات اطراف مفصل، افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش فشار بر مفصل می‌تواند بسیار مؤثر باشد.

3. وسایل کمکی حرکتی

استفاده از عصا، واکر یا بریس‌های حمایتی می‌تواند به کاهش درد و افزایش تعادل کمک کند.

4. جراحی

در موارد شدید، جراحی ممکن است ضروری باشد:

• تعویض مفصل (مثل زانو یا لگن)

• جوش دادن مفصل (Fusion) در مفاصل کوچک مثل مچ یا انگشت

تغییر سبک زندگی برای مدیریت آرتروز

• کاهش وزن: کاهش فشار بر مفاصل و بهبود علائم

• تغذیه مناسب: رژیم ضد التهابی شامل میوه، سبزیجات، ماهی و آجیل

• اجتناب از غذاهای التهابی: مانند غذاهای سرخ‌شده، فرآوری‌شده، لبنیات سنگین و گوشت قرمز

• رژیم بدون گلوتن: در برخی افراد مبتلا به RA مفید است

• ورزش منظم: مثل شنا، پیاده‌روی سبک، حرکات کششی و تمرینات خانگی

تمرینات ساده برای آرتروز:

• چرخش گردن و شانه برای کاهش درد بالاتنه

• حرکات کششی زانو و ران برای مفاصل پا

• باز و بسته کردن انگشتان برای تسکین درد دست

چشم‌انداز زندگی با آرتروز

اگرچه آرتروز درمان قطعی ندارد، اما با درمان مناسب و تغییر سبک زندگی می‌توان کیفیت زندگی را به‌طور قابل توجهی بهبود داد. پیگیری درمان‌های دارویی، تمرینات منظم و تغذیه صحیح نقش کلیدی در کنترل علائم دارند.