کایفوز (قوز کمر) چیست؟ علائم، عوارض، روش‌های درمان و پیشگیری

کایفوز یا همان قوز کمر چیست؟

کایفوز (Kyphosis) که به آن کیفوز یا کوژپشتی یا قوزکمر هم گفته می‌شود، نوعی انحنای غیرطبیعی ستون فقرات در بخش پشت (ناحیه توراسیک) است. در حالت طبیعی، ستون فقرات دارای قوس‌های طبیعی است اما در کایفوز این انحنا بیش از حد می‌شود و باعث ایجاد قوز در قسمت پشت بدن می‌گردد.

تاثیرات کایفوز بر زندگی روزمره

کایفوز می‌تواند زندگی فرد را از نظر جسمی و روانی تحت تأثیر قرار دهد. برخی از مهم‌ترین اثرات عبارت‌اند از:

• درد و گرفتگی عضلات پشت، گردن و شانه‌ها

• خستگی زودرس هنگام فعالیت‌های روزمره یا ورزش

• مشکلات ظاهری و کاهش اعتماد به نفس به دلیل شکل خمیده بدن

• محدودیت در حرکات ورزشی و فعالیت‌های بدنی

• مشکلات خواب و استراحت به دلیل فشار روی عضلات و ستون فقرات

• سردردهای مکرر ناشی از وضعیت بد بدن

• در موارد شدید: اختلالات تنفسی و فشار روی اندام‌های داخلی

اگر کایفوز درمان نشود چه می‌شود؟

بی‌توجهی به درمان قوز کمر می‌تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد:

• پیشرفت انحنا و تغییر شکل بدن به‌صورت دائمی

• درد مزمن و محدودیت شدید حرکتی

• فشار بر اعصاب نخاعی که می‌تواند باعث گزگز، بی‌حسی یا ضعف اندام‌ها شود

• افزایش احتمال شکستگی و پوکی استخوان در سنین بالا

• مشکلات قلبی و ریوی در اثر کاهش فضای قفسه سینه

• اختلالات روانی مانند کاهش اعتماد به نفس، افسردگی و اضطراب

مشکلاتی که قوزکمر ایجاد می‌کند

• تغییر شکل بدن (ظاهر خمیده یا قوزدار)

  یکی از بارزترین نشانه‌های کایفوز یا همان کوژپشتی، تغییر شکل ظاهری بدن است. وقتی ستون فقرات در ناحیه پشتی بیش از حد به جلو خم شود، فرد به شکل قوزدار یا خمیده دیده می‌شود. این تغییر ظاهر علاوه بر مشکلات جسمی، می‌تواند روی اعتماد به نفس فرد هم تأثیر منفی بگذارد و او را در جمع‌های اجتماعی دچار نگرانی کند.

  محدودیت حرکتی ستون فقرات

  انحنای غیرطبیعی ستون فقرات باعث می‌شود حرکت‌پذیری کمر و پشت کاهش پیدا کند. فرد ممکن است نتواند به راحتی به عقب یا طرفین خم شود و همین موضوع انجام کارهای روزانه مثل ورزش، برداشتن اجسام یا حتی نشستن و ایستادن طولانی‌مدت را دشوار می‌کند.

  فشار به اعصاب در موارد پیشرفته

  اگر شدت کیفوز زیاد باشد، مهره‌ها می‌توانند به ریشه‌های عصبی فشار وارد کنند. این فشار عصبی ممکن است با درد شدید، گزگز یا بی‌حسی در اندام‌ها همراه باشد. در موارد نادر و پیشرفته، حتی احتمال ضعف عضلانی یا اختلال در عملکرد اندام‌ها نیز وجود دارد.

  افزایش احتمال آرتروز زودرس

  قرارگیری غیرطبیعی مهره‌ها در ستون فقرات، فشار غیرعادی بر مفاصل و دیسک‌ها وارد می‌کند. این فشار در طولانی‌مدت زمینه‌ساز فرسایش و ساییدگی مفاصل می‌شود و خطر ابتلا به آرتروز زودرس را افزایش می‌دهد. آرتروز می‌تواند دردهای مزمن و محدودیت حرکتی بیشتری به همراه داشته باشد.

  سردردهای مزمن ناشی از وضعیت بد بدن

  وضعیت خمیده بدن در کایفوز، تعادل طبیعی گردن و عضلات شانه را به هم می‌زند. این عدم تعادل باعث می‌شود عضلات گردن و پشت سر دائماً تحت فشار باشند. همین تنش عضلانی در بسیاری از بیماران به شکل سردردهای مکرر و مزمن خود را نشان می‌دهد.

علت کایفوز یا قوز کمر

دلایل ایجاد کایفوز بسته به نوع آن متفاوت است، اما شایع‌ترین علل عبارت‌اند از:

• وضعیت نادرست بدن هنگام نشستن و ایستادن (شایع در نوجوانان و کارمندان)

• رشد غیرطبیعی مهره‌ها در بلوغ (کایفوز شوئرمن)

• پوکی استخوان و شکستگی‌های فشاری در مهره‌ها (مخصوص سالمندان)

• عوامل مادرزادی و اختلالات ژنتیکی

• ضربه‌ها و آسیب‌های ستون فقرات

• بیماری‌های ستون فقرات مانند دیسک، عفونت یا تومور

انواع کایفوز

1. کایفوز وضعیتی (Postural Kyphosis): شایع‌ترین نوع، معمولاً در نوجوانان و جوانان به دلیل نشستن طولانی‌مدت با وضعیت بد ایجاد می‌شود.

2. کایفوز شوئرمن (Scheuermann’s Kyphosis): ناشی از رشد غیرطبیعی مهره‌ها در دوران بلوغ.

3. کایفوز مادرزادی: از بدو تولد به دلیل ناهنجاری‌های استخوانی.

4. کایفوز دژنراتیو: در سنین بالا به دلیل پوکی استخوان و تخریب دیسک‌ها.

5. کایفوز تروماتیک یا ناشی از بیماری‌ها: به علت ضربه یا بیماری‌هایی مانند تومور و عفونت.

تشخیص کایفوز چگونه است؟

پزشک ارتوپد یا متخصص ستون فقرات با معاینه بالینی و تصویربرداری (رادیوگرافی ساده، MRI یا CT اسکن) می‌تواند زاویه انحنای ستون فقرات را اندازه‌گیری کند. معمولاً اگر زاویه انحنا بالای ۴۵ درجه باشد، فرد دچار کایفوز محسوب می‌شود. تشخیص زودهنگام قوز کمر اهمیت زیادی دارد. متخصص ارتوپد یا ستون فقرات از روش‌های زیر استفاده می‌کند:

• معاینه بالینی: بررسی وضعیت ایستادن و خم شدن بیمار

• تست انعطاف‌پذیری ستون فقرات: برای تشخیص نوع کایفوز (قابل اصلاح یا ساختاری)

• عکس‌برداری (X-ray): برای اندازه‌گیری زاویه انحنا (بیش از ۴۵ درجه نشانه کایفوز است)

• MRI یا CT اسکن: در صورت نیاز به بررسی دیسک‌ها، اعصاب و بافت‌های نرم

• تست عملکرد ریوی: در موارد شدید برای بررسی تأثیر کایفوز بر تنفس

تفاوت کیفوز(قوز کمر) با اسکولیوز چیست؟

قوزکمر و اسکولیوز در نوع انحراف و عوارض باهم تفاوت دارند که در جدول زیر به مقایسه آنها پرداختیم:

انواع روش‌های درمانی کایفوز

درمان کایفوز بسته به شدت انحنا، سن بیمار و علت ایجاد آن می‌تواند متفاوت باشد. به طور کلی، روش‌های درمانی به دو دسته‌ی غیرجراحی و جراحی تقسیم می‌شوند.

روش‌های غیرجراحی

در بیشتر موارد، به‌ویژه زمانی که انحنای ستون فقرات شدید نیست یا بیمار در سنین رشد قرار دارد، می‌توان از روش‌های غیرجراحی برای اصلاح و کنترل کیفوز استفاده کرد. این روش‌ها عبارت‌اند از:

• فیزیوتراپی و ورزش‌های اصلاحی: تمرین‌های کششی و تقویتی می‌توانند به بهبود وضعیت قرارگیری بدن و کاهش فشار روی ستون فقرات کمک کنند. حرکات اصلاحی، به‌خصوص در سنین نوجوانی، نقش مهمی در جلوگیری از پیشرفت انحنا دارند.

• استفاده از بریس اصلاحی مخصوص کایفوز: یکی از مؤثرترین درمان‌های غیرجراحی، استفاده از بریس‌های طبی است. این بریس‌ها به‌ویژه برای نوجوانان و جوانانی که هنوز در حال رشد هستند، بهترین نتیجه را به همراه دارد و می‌تواند زاویه قوز را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.

• تغییر سبک زندگی: اصلاح عادت‌های روزمره مانند درست نشستن و ایستادن، استفاده از میز و صندلی استاندارد، پرهیز از خمیدگی طولانی‌مدت پشت و تقویت عضلات پشت و شکم با ورزش، از عوامل کلیدی در کنترل کیفوز محسوب می‌شوند.

روش‌های جراحی

در موارد شدید کایفوز که زاویه انحنا بیش از ۷۰ درجه باشد یا همراه با مشکلات جدی مانند درد مداوم، فشار روی اعصاب، اختلالات تنفسی و محدودیت شدید حرکتی باشد، معمولاً جراحی به‌عنوان گزینه درمانی در نظر گرفته می‌شود. در این روش با استفاده از پیچ‌ها و میله‌های مخصوص، ستون فقرات در وضعیت مناسب‌تر تثبیت می‌گردد. جراحی بیشتر برای موارد پیشرفته توصیه می‌شود و نیازمند مراقبت و توانبخشی پس از عمل است.

بهترین و جدیدترین روش درمان کایفوز (قوز کمر) در سال ۱۴۰۴

درمان غیرجراحی با بریس اصلاحی هوشمند و سه‌بعدی در سال ۱۴۰۴ به عنوان یکی از مؤثرترین روش‌ها شناخته شده است. این بریس‌ها بر اساس اسکن بدن طراحی می‌شوند و کمک می‌کنند بدون نیاز به جراحی، زاویه قوز کاهش یافته و فرم طبیعی ستون فقرات حفظ شود.

اگر شما یا فرزندتان دچار کایفوز هستید، قبل از فکر کردن به جراحی بهتر است حتماً درمان با بریس را امتحان کنید.

چگونه کیفوز را مدیریت کنیم؟

• حفظ وضعیت صحیح نشستن و ایستادن

• خوابیدن روی تشک استاندارد

• ورزش‌های کششی و تقویتی مخصوص کایفوز

• استفاده منظم از بریس در صورت تجویز پزشک

• پیگیری منظم وضعیت ستون فقرات با پزشک متخصص

پیشگیری از کایفوز یا قوز کمر

برای جلوگیری از بروز کایفوز یا تشدید آن می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:

• آموزش صحیح نشستن و ایستادن به کودکان و نوجوانان

• پرهیز از کار طولانی با موبایل و لپ‌تاپ بدون استراحت

• انجام ورزش‌هایی مثل شنا، یوگا و حرکات کششی

• استفاده از میز و صندلی ارگونومیک

• دریافت کافی کلسیم و ویتامین D برای پیشگیری از پوکی استخوان

خدمات توان‌طب در درمان گوژپشتی

مرکز توان‌طب با استفاده از جدیدترین فناوری‌ها در زمینه ارتز و پروتز، خدمات زیر را ارائه می‌دهد:

• طراحی و ساخت بریس‌های اصلاحی کایفوز 

• مشاوره و آموزش تمرینات اصلاحی

• پیگیری روند درمان برای رسیدن به بهترین نتیجه